Στέλλα Χασκίλ
Μια ζωή σαν τραγούδι

γραφει ο Μωυσής Ασέρ

Η Στέλλα Χασκίλ είναι πιά ένα από τα μυθικά πρόσωπα του μεταπολεμικού ρεμπέτικου που είχε την τύχη να ερμηνεύσει κάποια από τα ξεχωριστά τραγούδια του ύφους που υπηρέτησε μοναδικά, και που στο πέρασμα του χρόνου γίναν διαχρονικά και παντοτινά. Δυστυχώς όμως είχε και την ατυχία να φύγει πολύ νέα απ’ τη ζωή, μια ζωή περιπετειώδη, αφού διασώθηκε από τον διωγμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής. Με την αναβίωση του ρεμπέτικου μετά το 75 σχεδόν 20 χρόνια μετά τον θάνατο της, άρχισαν σιγά σιγά να έρχονται στην επικαιρότητα και να ακούγονται τα τραγούδια της στις πρώτες αυτές ασυναγώνιστες ηχογραφήσεις τους. Το όνομά της φανερώθηκε δίπλα στους μεγάλους δημιουργούς και τραγουδιστές που μαζί τους συμπορεύθηκε δημιουργικά. Στα χρόνια που ακολούθησαν νέες φωνές την μελέτησαν την αγάπησαν για τις άρτιες ερμηνείες της τόσο στην μουσική ακρίβεια όσο και στην εκφραστική της επάρκεια. Έτσι γίναν και θα γίνονται, απ’ ότι φαίνεται, αφιερώματα, συναυλίες, παραστάσεις από νέες και νέους μουσικούς και τραγουδιστές που ψάχνουν το δρόμο τους στο λαϊκό τραγούδι.
Η Στέλλα Χασκίλ, με καταγωγή από την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές και διακριτικές φωνές του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού στην Ελλάδα. Αν και η καριέρα της υπήρξε σύντομη, η μεταπολεμική της πορεία, μέχρι τον πρόωρο θάνατό της το 1954, άφησε πολλές ξεχωριστές ηχογραφήσεις στην ελληνική δισκογραφία.

Μετά την Κατοχή, κατά την οποία απέφυγε τον διωγμό που έπληξε μεγάλο μέρος της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, η Χασκίλ εγκαθίσταται στην Αθήνα και ξεκινά συνεργασίες με κορυφαίους συνθέτες της εποχής: τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Απόστολο Καλδάρα και τον Μανώλη Χιώτη. Με τη χαρακτηριστική βελούδινη και μελαγχολική φωνή της, ερμηνεύει τραγούδια που θα μείνουν κλασικά: «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», «Αράπικο λουλούδι», «Κάποια μάνα αναστενάζει», «Ακρογιαλιές δειλινά» και άλλα πολλά
Στη μεταπολεμική δισκογραφία (1946–1953) ηχογράφησε πάνω από 130 τραγούδια, τα περισσότερα ως βασική ερμηνεύτρια. Η φωνή της, πλήρης μουσικής ακρίβειας, δεν φώναζε· είχε τη δύναμη του υποδόριου συναισθήματος, της σεμνότητας και της αυθεντικής λαϊκής έκφρασης.
Το 1953 πραγματοποιεί περιοδεία στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, τραγουδώντας σε νυχτερινά κέντρα με μικτές μουσικές επιρροές. Ήταν το τελευταίο της μεγάλο ταξίδι. Ένα χρόνο αργότερα, σε ηλικία μόλις 36 ετών, πεθαίνει στην Αθήνα από καρκίνο, αφήνοντας πίσω της ένα έργο λιτό αλλά διαχρονικό.

Η Στέλλα Χασκίλ υπήρξε μια γέφυρα ανάμεσα στην προπολεμική και μεταπολεμική μουσική σκηνή. Παρότι δεν γνώρισε τη μαζική αναγνώριση της εποχής της, σήμερα αναγνωρίζεται ως μία από τις σημαντικότερες γυναίκες ερμηνεύτριες του ρεμπέτικου λαϊκού τραγουδιού στην Ελλάδα.
Το πραγματικό όνομα Στέλλα Γεχασκέλ ή Γαέγου, το Γεχασκέλ ήταν το όνομα του συζύγου της, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1918 – μόλις έναν χρόνο μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της πόλης – και πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία μόνο 36 ετών, στις 27 Φεβρουαρίου 1954  . Κόρη του μεγαλέμπορα σιδερικών Χαΐμ Γαέγου και της Πέρλα Καμχή και είχε πέντε αδερφές  .
Έκανε τα πρώτα της βήματα στις ταβέρνες και καφέ-αμάν της Θεσσαλονίκης ήδη από έφηβη, αρχικά με την ορχήστρα της Ρόζας Εσκενάζυ  .
Το 1934, σε ηλικία 16 ετών, κατέβηκε στην Αθήνα και ηχογράφησε τα πρώτα τέσσερα τραγούδια της με το πραγματικό της επίθετο .
Ανέβηκε στην κορυφή της μεταπολεμικής σκηνής ρεμπέτικου – λαϊκού τραγουδιού συνεργαζόμενη με σπουδαίους δημιουργούς όπως Βασίλης Τσιτσάνης, Απόστολος Καλδάρας, Μανώλης Χιώτης και Μάρκος Βαμβακάρης  .
Ηχογράφησε περίπου 106 τραγούδια ως πρώτη φωνή και 31 ως δεύτερη, συνολικά πάνω από 130 κομμάτια, πολλά εκ των οποίων έγιναν κλασικά (π.χ. «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», «Ακρογιαλιές δειλινά», «Αράπικο λουλούδι», «Κάποια μάνα αναστενάζει»)  .

Σε αρκετά τραγούδια εμφανίζεται σαν δημιουργός, κυρίως γιατί σύμφωνα με τις συνήθειες της εποχής οι στιχουργοί και οι συνθέτες “δώριζαν” στους τραγουδιστές τα δικαιώματα από κάποια τραγούδια. ¨Έτσι εμφανίζονται κάποια τραγούδια στο ονομά της και στο όνομα του συζήγου της
Η φωνή της χαρακτηριζόταν «κοφτή, λιτή, μεσαίων‑χαμηλών φθόγγων», με «βελούδινη και σπάνια χροιά».  Συχνά περιγράφεται ως γέφυρα ανάμεσα στη λαμπερή Μαρίκα Νίνου και τη δωρική Σωτηρία Μπέλλου, ενώ το ρεμπέτικο ύφος της συνδυάζει την σεφαραδίτικη παράδοση, το μικρασιατικό μινόρε και το πειραιώτικο πνεύμα – με απλότητα και ευγένεια .

Στον απόηχο του μυθου της Στέλλας Χασκίλ εχουν κυκλοφορήσει ενα βιβλίο βιογραφία της κι ενα CD με τραγούδια που είχει πρωτοτραγουδήσει εκείνη

Η συγγραφέας ΈφηΜαχριμάρη, υπογράφει το βιβλίο Ήταν Κισμέτ, μια μυθιστορηματική βιογραφία της  και η τραγουδίστρια Αναστασία Χριστοφοράκη κυκλοφόρησε το CD  Stella’s Haskil Belcantos, με τις συμμετοχές των Ντένια Κουρούση, Ανθούλα Μίχου, Χαρούλα Τσαλπαρά και Μπάμπη Βελισσάριου με ενορχηατρωση του σολίστα Νίκου Τατασσόπουλου

Το βιβλίο που κυκλοφορεί για τη ζωή και το έργο μιας ξεχασμένης πρωταγωνίστριας, δεν ήταν μια εύκολα διαχειρίσιμη υπόθεση. Η Έφη Μαχιμάρη είχε το κουράγιο να ψάξει, να ερευνήσει για να βρει πολύτιμες πληροφορίες, μα και να συνθέσει για να καλύψει κενά και αναπάντητα ερωτήματα. Να σηκώσει τη σκόνη του χρόνου και τα πέπλα της σιωπής για να ξετυλίξει τον μίτο της ζωής αυτής της σπουδαίας ερμηνεύτριας του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, της Στέλλας Χασκίλ. Γιατί το ρεμπέτικο τραγούδι είναι το λαϊκό τραγούδι εκείνων των καιρών. Κι η Στέλλα ανήκει στις πιο σπουδαίες ερμηνεύτριες του. 
Η ζωή της δύσκολη και σκληρή. Επιβίωνε περνώντας μέσα από συμπληγάδες πέτρες. Κι όμως, η συγραφέας καταφέρνει να αναδείξει τη ζωή και το έργο της, την προσωπικότητα και τις απόψεις της, μα και την αγάπη της για το τραγούδι και τη ζωή. Στο κείμενο παρελαύνουν όλοι οι πρωταγωνιστές του λαϊκού τραγουδιού, μα και η ζωή στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη του μεσοπολέμου, στην Αθήνα, στην Ελλάδα, σε κρίσιμες εποχές. Βασανισμένοι καιροί!

Διωγμοί και κατατρεγμοί, σκληροί αγώνες με στιγμές δικαίωσης που διαδέχονται νέες πίκρες και βάσανα. Συνθήκες που εμπνέουν, αναδεικνύουν και μας παραδίδουν μια σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά. Η Έφη Μαχιμάρη αναδεικνύει την αγάπη της Στέλλας Χασκίλ στο τραγούδι, τη σκληρή δουλειά μα και την αγάπη του κόσμου σε αυτήν. Οι ερμηνείες της χαρίσαν στιγμές μεγαλείου στις εμφανίσεις της κι όμως τη ξέχασαν, σαν έφυγε τόσο νέα, από τη ζωή. Από την ανάγνωση αυτού του κειμένου δημιουργούνται πολλά συναισθήματα και χιλιάδες ερωτήσεις, που οδηγούν σε ακόμη περισσότερες ερωτήσεις για το τραγούδι, την πρωταγωνίστρια, τη ζωή, τις εποχές εκείνες… καθώς η μουσική ρέει αδιάκοπα στις γραμμές του βιβλίου.

Πρόσφατα τέλος, η ζωή της “αναβιώσε” στο θέατρο: Η παράσταση «Η άλλη Στέλλα» στο Μικρό Γκλόρια – σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη – παρουσιάζει φωνή και πορεία, με την Μαριάννα Πολυχρονίδη να την ερμηνεύει ζωντανά . Εδώ το διαφημιστικό βίντεο της παράστασης

Ακολουθούν τα εξώφυλλα από τις κυκλοφορίες των τραγουδιών της Στελλας Χασκιλ στα ψηφιακά μουσικοπωλεία, αναζητείστε τα

 

Links

https://frontl.ink/rlnnjrj

https://frontl.ink/3j00njn

https://frontl.ink/evb54dv

https://frontl.ink/pel2yyn

https://frontl.ink/m8qv4d

https://elkibra-rebetisses.blogspot.com/2008/03/stella-haskil.html

https://www.panossavopoulos.gr/p/blog-page_49.html