Ο κόκκινος δάσκαλος, ελεγεία για τον Νίκο Πλουμπίδη
ντοκυμαντέρ
Διαβάσαμε στο Αθηνόραμα:
Ο πολύπειρος σκηνοθέτης Στέλιος Χαραλαμπόπουλος (“Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη”, “Τα Δάκρυα του Βουνού”) στην επόμενη ταινία του στρέφει το βλέμμα σε μία από τις δίκες που στιγμάτησαν τη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Με τίτλο “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”, το ντοκιμαντέρ ανατρέχει στην υπόθεση και εν τέλει την εκτέλεση του Νίκου Πλουμπίδη. Όπως αναφέρεται στην επίσημη σύνοψη: “Δύο πολιτικές δίκες και εκτελέσεις έχουν αφήσει ανεξίτηλο ίχνος στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη και η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη. O Πλουμπίδης, όμως, έφυγε μόνος, συκοφαντημένος, ατιμασμένος. Ηγετικά στελέχη και οι δύο του παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας θα βρεθούν στη δίνη βίαιων συγκρούσεων και παθών και ως ηττημένοι του Εμφύλιου, στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου μάλιστα, θα πέσουν θύματα αφενός της εκδικητικής μανίας των νικητών και αφετέρου της τυχοδιωκτικής, αλλοπρόσαλλης πολιτικής του Νίκου Ζαχαριάδη. Οι περγαμηνές τους από την Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών δεν θα σταθούν ικανές να τους σώσουν από το εκτελεστικό απόσπασμα παρά την κατακραυγή για τις εκτελέσεις και τη διεθνή κινητοποίηση για την απονομή χάριτος, κυρίως στην περίπτωση του Μπελογιάννη”.
Ενα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον ντοκυμαντέρ, αναζητείστε το στις αίθουσες προβολής
Σενάριο/ Σκηνοθεσία/ Έρευνα: ΣΤΕΛΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ
Ειδικός συνεργάτης: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ Επιστημονικοί συνεργάτες: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ,ΤΑΣΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ,ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ Εμφανίζεται ο ΝΙΚΟΣ Δ. ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ
∆ιεύθυνση φωτογραφίας: ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Μουσική: ΠΛΑΤΩΝ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗΣ Μοντάζ: ΠΙΕΤΡΟ ΡΑΝΤΙΝ Ηχοληψία: ΜΑΡΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Σχεδιασμός/ Μίξη ήχου: ΘΥΜΙΟΣ ΚΟΛΟΚΟΥΣΗΣ Καλλιτεχνική διεύθυνση: ΕΙΡΗΝΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ
Παραγωγοί: ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ΦΥΤΙΛΗ, ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΑΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ Συμπαραγωγός: ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΤΡΑΚΟΣ
Παραγωγή: ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ, aNaV PRODUCTION Συμπαραγωγή: BASEMENT PRODUCTIONS
Με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (EKK) και του ΕΚΟΜΕ
Το τρέιλερ της ταινίας
Περισσότερα σε 2 ενδιαφέροντα άρθρα στο ΒΗΜΑ tovima.gr
https://www.tovima.gr/2025/01/14/opinions/o-ploumpidis-skorare-me-tin-kintman/
https://www.tovima.gr/2025/01/11/opinions/i-ekdikisi-tou-nikou-ploumpidi/
και ένα στο flix.gr
Νίκος Πλουμπίδης: 70 χρόνια μοναξιάς
Στις 14 Αυγούστου 1954 έπεσε στο Δαφνί από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος ο Νίκος Πλουμπίδης. Από τη σύλληψη του τον Νοέμβρη 1952 και έως την τελευταία στιγμή αντιμέτωπος με την διπλή κατηγορία έκανε ακραία πράξη πολιτικής αξιοπρέπειας με την ίδια του την ζωή. Ζωή ταυτισμένη με την ιστορία του ΚΚΕ και του αριστερού συνδικαλισμού, την οργάνωση και την πορεία του ΕΑΜ, τις παράνομες οργανώσεις των χρόνων του εμφυλίου πολέμου και μετά την «συντριπτική ήττα… την ανάγκη μιας ανάσας νομιμότητας» (δικά του λόγια) με τον κεντρικό του ρόλο στην επάνοδο στη Βουλή των καταδιωγμένων με την Δημοκρατική Παράταξη το 1950 και την ΕΔΑ το 1952 (Νίκος Πλουμπίδης. Ίδρυμα της Βουλής,2019).
Για πολλές δεκαετίες υπήρξε αμφιλεγόμενο πρόσωπο από τις κυμαινόμενες εκτιμήσεις των ηγεσιών του ΚΚΕ , σταθερά όμως αγαπητός και σεβαστός για τα περισσότερα από τα μέλη του και παράλληλα για πολλούς από τους αγωνιστές της Αριστεράς που συσπειρώθηκαν γύρω από την ΕΔΑ και τα άλλα αριστερά κόμματα μετά την μεταπολίτευση έως σήμερα. Άφησε πολιτική παρακαταθήκη με την αφήγηση των δύο εκλογών που διαχειρίστηκε, τον δυσεπίλυτο πολιτικό γρίφο πώς ένα κόμμα, ειδικά το κομμουνιστικό, κρατά την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του χτίζοντας όμως και τις απαραίτητες συμμαχίες για την προώθηση ή την υπεράσπιση της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων.
Στις 28.7.24 έγιναν στα Λαγκάδια τα αποκαλυπτήρια προτομής του με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, σε χώρο που παραχώρησε ο Δήμος Γορτυνίας. Είναι αλήθεια ότι ένα μνημείο μπορεί να εμπνεύσει το ξετύλιγμα της μνήμης. Ο δήμαρχος Στάθης Κούλης το τοποθέτησε στο ευρύτερο πλαίσιο: « Με τη στάση του ο Νίκος Πλουμπίδης, θεωρώ αγαπητέ Γραμματέα, ότι υπερβαίνει τον ιδεολογικό του χώρο, θεωρώ ότι σπάει τα όρια του κομματικού χώρου και καταφέρνει να αποδείξει πως η απαραίτητη τήρηση αρχών και αξιών είναι που κάνει την διαφορά στον κάθε άνθρωπο. Το μήνυμα που άφησε στις επόμενες γενιές υπερβαίνει τον χρόνο και εξακολουθεί να είναι επίκαιρο». Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στη μακρά κομματική πορεία του Νίκου Πλουμπίδη : «[…]Θα θυμίζει (το μνημείο) ότι τέτοιας στόφας άνθρωποι, τέτοιοι αετοί σαν τον Πλουμπίδη, τον Μπελογιάννη, τον Ζαχαριάδη, τον Βελουχιώτη και δεκάδες χιλιάδες άλλοι, επώνυμοι και ανώνυμοι , γεννιούνται από τη μήτρα του ΚΚΕ[…] Ο Νίκος Πλουμπίδης κουβάλησε τον σταυρό́ του μαρτυρίου του μέχρι τέλους. Περήφανος, στητός. Μαζί με τον Νίκο Πλουμπιδη το δικό της σταυρό κουβάλησε και ολόκληρη η οικογένεια του. Η σύζυγός του συντρόφισσα Ιουλία, ο γιός του Δημήτρης, όλοι οι συγγενείς του[…]Αγαπητές φίλες και φίλοι, η απόφαση του ΠΓ για τον Νίκο Πλουμπίδη ήταν εντελώς εσφαλμένη, ανυπόστατη και άδικη».
Ο γραμματέας του ΚΚΕ τηρώντας αδιαμφισβήτητα απόσταση από τα μισόλογα του παρελθόντος για την τιμητική του αποκατάσταση προχώρησε την ίδια στιγμή σε ένα μεγάλο «στρογγύλεμα» της μνήμης της μοναχικής πορείας του Ν. Πλουμπίδη . Η «αποκατάσταση μνήμης» που επικαλέστηκε στην ομιλία του ήταν αναφορά στην ολιγόλογη αποκατάσταση του 1958 μαζί με τους Κ. Καραγιώργη και Γ. Σιάντο . Υπενθυμίζω την σαφή εντολή του Ν. Πλουμπίδη προς την οικογένεια του ότι η αποκατάστασή του μπορεί να γίνει μόνο σε συνέδριο του κόμματος όπου θα φωτιζόταν όλο το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται και η κατηγορία σε βάρος του. Η απόδοση τιμής το 2024 πραγματοποιήθηκε στο υψηλότερο κομματικό επίπεδο όμως ταυτόχρονα βλέπουμε μια ισοπέδωση της ιδιαίτερης πολιτικής και κομματικής του πορείας που δεν μας επιτρέπει να τις αντιληφθούμε στο πλαίσιο των κοινωνικών αγώνων της εποχής του. Επίσης ,αυτό το στρίμωγμα, η «ομογενοποίηση» των Πλουμπίδη, Μπελογιάννη, Ζαχαριάδη γραμματέα του κόμματος και Βελουχιώτη στην ίδια φράση τι ακριβώς φωτίζει και τι παράγει σήμερα ;
Η μνήμη της αντίστασης του ΕΑΜ και των δύσκολων αγώνων που ακολούθησαν είχαν τόση διάρκεια και αντοχή επειδή μεγάλο μέρος του Ελληνικού λαού ταυτίστηκε με την προοπτική εκείνων των αγώνων και με τους ανθρώπους που βρέθηκαν μπροστά υπομένοντας διώξεις ή και τον θάνατο. Ο διπλά παγιδευμένος, το 1952-54, Νίκος Πλουμπίδης έκανε υπέρβαση με τη στάση του δημιουργώντας ηθικό κεφάλαιο για την πολιτική και τους αγώνες που σήκωσαν στην πλάτη τους χιλιάδες άλλοι και άλλες. Η κομματική εργαλειοποίηση της ιδιαίτερης παρουσίας του, η ισοπέδωση της συνεισφοράς και της σκληρής τύχης του ίδιου και των άλλων ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ, στις νίκες αλλά και τις βαριές ήττες του μεγάλου εκείνου κινήματος,δεν παράγουν πολιτική σκέψη ούτε για τότε ούτε για το παρόν.
κείμενο από το ΒΗΜΑ για την παρουσίαση της ταινίας στο
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ
Ο «κόκκινος δάσκαλος» Νίκος Πλουμπίδης
Μια βαθιά βουτιά μέσα στην υπόθεση Νίκου Πλουμπίδη αποπειράθηκε ο έμπειρος ντοκιμαντερίστας Στέλιος Χαραλαμπόπουλος με την τελευταία ταινία του, «Ο κόκκινος δάσκαλος», που προβλήθηκε στο Πανόραμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Με «οδηγό» του τον γιο τού Πλουμπίδη, ψυχίατρο Δημήτρη Πλουμπίδη, ο οποίος δεν γνώρισε τον πατέρα του «παρά μόνο για τριάμισι λεπτά» κατά τη διάρκεια των ημερών της δίκης του πρώτου που κατέληξε σε καταδίκη του και εν συνεχεία στην εκτέλεσή του στις 14 Αυγούστου 1954, ο σκηνοθέτης, γνωστός από τη μεγάλη επιτυχία «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη», συνέθεσε ένα πλούσιο σε πληροφορίες πορτρέτο του αγωνιστή της Αριστεράς που προτίμησε να ακολουθήσει τον δρόμο της ιδεολογίας ακόμα και όταν βρέθηκε μπροστά στο χείλος του γκρεμού στον οποίο αποφάσισε να πέσει.
Ο Πλουμπίδης θεωρήθηκε κατάσκοπος και προδότης της πατρίδας του και συνελήφθη από την κυβέρνηση Παπάγου το 1952, αλλά ταυτόχρονα έπεσε θύμα του ιδίου του κόμματος που τόσο πιστά υπηρετούσε, του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο τον άφησε μόνο μέσα στο στόμα του λύκου χαρακτηρίζοντάς τον προδότη. Χρόνια μετά την εκτέλεσή του, με συνοπτικές διαδικασίες και λιτά δημοσιεύματα που πέρασαν απαρατήρητα, το ΚΚΕ θα παραδεχόταν το «λάθος» του και βεβαίως η ταινία αναρωτιέται κατά πόσο το «λάθος» αυτό ήταν σκόπιμο και αν με τον χαρακτηρισμό «προδότης του κόμματος», ο Πλουμπίδης ουσιαστικά εξυπηρετούσε συμφέροντα άλλων εκπροσώπων του ΚΚΕ.
Ο Χαραλαμπόπουλος κάνει νύξεις σε όλα αυτά τα ούτως ή άλλως γεμάτα ερωτηματικά ζητήματα αλλά ενδιαφέρεται κυρίως για τον άνθρωπο Νίκο Πλουμπίδη εξετάζοντας όλα τα στάδια της ζωής του. Με αφετηρία τη γέννησή του στις 31 Δεκεμβρίου 1902 στα Λαγκάδια Αρκαδίας (γόνος πάμφτωχης αγροτικής οικογένειας) ο «Κόκκινος δάσκαλος» κάνει αρκετές στάσεις μέχρι τη στιγμή του μοιραίου. Ο Πλουμπίδης αποφοίτησε ως δάσκαλος τον Ιούλιο του 1924, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τους κομμουνιστές της Ελασσόνας και δεν σταμάτησε ποτέ να κάνει αυτό που ήξερε καλύτερα από όλα: να προσπαθεί να μεταφέρει στον απλό λαό την ιδεολογία του, βασισμένη πάντοτε στην αλληλεγγύη και τη συνεργασία που ανεξαρτήτως κυβερνήσεων ήταν πάντα και η αχίλλειος πτέρνα των Ελλήνων.
