Πόσο μικρός ο άνθρωπος,
ένα δύσκολο ερμηνευτικό μονοπάτι

γράφει ο Μωυσής Ασέρ

Το τραγούδι των Σταύρου Ξαρχάκου και Ιακώβου Καμπανέλλη “Πόσο μικρός ο άνθρωπος” που τραγούδησε απαράμιλλα ο Σταμάτης Κοκοτας έχει ένα αρνητικό ρεκόρ μέσα στα ξεχωριστά τραγούδια του συνθέτη. Τα περισσότερα τραγούδια του Ξαρχάκου, παίζονται και ξαναπαίζονται κι από τον ίδιο κι από άλλους τραγουδιστές.

Το τραγούδι αυτό ενώ είναι ένα καθ όλα άρτιο και εξαιρετικό τόσο για τη μουσική όσο και για τους ποιητικούς – στοχαστικούς στίχους, αποφεύγεται η χρήση του από άλλους τραγουδιστές και οργανωτές συναυλιών κι ακόμα κι ο ίδιος ο Ξαρχάκος με δυσκολία το περιλαμβάνει, σπανίως, στις συναυλίες του. (βρήκα μόλις 3 βίντεο στο youtube)

Ας πούμε την μικρή ιστορία αυτού του τραγουδιού. Η μουσική του ακούγονταν σε ορχηστρική μορφή στην ταινία “Γυμνοί στο δρόμο” που ήταν η μεταφορά στον κινηματογράφο του κλασσικού θεατρικού έργου η Γειτονιά των Αγγέλων. Ήταν η πρώτη συνεργασία του Ξαρχάκου με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, (ακολούθησε αυτή στο Μεγάλο μας τσίρκο και στο τηλεοπτικό 976). Από τις μουσικές της ταινιας δημιουργήθηκε το LP Κόσμε αγάπη μου, που απέχει αρκετά από την μουσική της ταινίας. Εκεί περιλήφθηκαν τα 4 τραγούδια που ακούγονταν στη ταινία: Αστέρι στο παράθυρο, Δυο αδέρφια, Μην πιεις νερό και με ξεχάσεις, Τα ρολόγια ερμηνευμένα στην ταινία από τον Νίκο Κούρκουλο, με συμμετοχή της Μαρινέλλας, αν και στο δίσκο του Ξαρχάκου “Κόσμε Αγάπη μου” εμφανίζονται σαν ερμηνευτές  ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Σταμάτης Κόκοτας (το βαρύ πυροβολικό της Columbia του Λαμπρόπουλου). Ο δίσκος συμπληρώνεται με ακόμα 7 τραγούδια, των δύο δημιουργών, αλλά ανάμεσα τους όμως δεν ήταν το τραγούδι αυτό, έτσι το βρισκουμε την επόμενη χρονιά στον δίσκο Ξαρχάκος Κόκοτας, μαζί με ένα ακόμη του Καμπανέλλη τους Μεγαλεξανδρους.

Οι δύο αυτοί δίσκοι, το Κόσμε Αγάπη μου και το Ξαρχάκος Κόκοτας καθώς και οι μουσικές που ακούγονται στην ταινία, έχουν μια ηχητική συγγένεια συνδυάζοντας την λαϊκή ορχήστρα της Columbia με τους σολίστες Καρνέζη και Παπαδόπουλο με διακριτικά στοιχεία pop, όπως μας τα φανέρωσε ο Ξαρχάκος στο προηγούμενο soundtrack τα Κορίτσια στον ήλιο.

Πόσο μικρός ο άνθρωπος
κι ο πόνος τι μεγάλος
πόσο είναι ο κόσμος έρημος
σαν δε σε νιώθει ο άλλος

Πόρτα κλειστή με σιδεριά
διπλά μανταλωμένη
βρύση χωρίς σταλιά νερό
βρύση μαρμαρωμένη

Έλα πάλι και δώσε μου το χέρι
μια γωνιά να μπω να ζεσταθώ

Στάλα βροχής ο άνθρωπος
στέρνα γεμάτη ο πόνος
δρόμος ο κόσμος έρημος
κάθε διαβάτης μόνος

Φύλακες με νεκρή ματιά
παράδεισος χαμένος
κήπος που γίνηκε όνειρο
κήπος παραμυθένιος

Έλα πάλι και δώσε μου το χέρι
μια γωνιά να μπω να ζεσταθώ

Άφησα τελευταίο το σχολιασμό της υποδειγματικής και αξεπέραστης ερμηνείας του Σταμάτη Κόκοτα, που έχει όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για κάθε τραγούδι. Άφησε την βαριά σφραγίδα του σε αυτή την ερμηνεία προκαλώντας δισταγμό σε κάθε άλλο υποψήφιο εκτελεστή. Ξενοιασιά, μουσικότητα, συγκρατημένη δεξιοτεχνία, ελεγχόμενη κορύφωση στην ερμηνεία των στίχων και κάτι ακομη “μαγικό” που δεν περιγράφεται ούτε διδάσκεται.
Κι όπως έλεγε κι ο ίδιος με περιφάνεια για κάποια από τα τραγούδια που ερμήνευσε στην καριέρα του: “ποιός άλλος να τα πει, αφού τους πήρα όλη την ψυχή…”

Έτσι λοιπόν, όπως προανέφερα βρήκα στο youtube 3 ακόμα ηχογραφήσεις από συναυλίες του Ξαρχάκου, με τον Ζαχαρία Καρούνη στην Κύπρο, τον Γιάννη Κότσιρα στο Ηρώδειο πέρσυ και τέλος πρόσφατα με τον Μάριο Φραγκούλη στην Μεσσήνη. Ας επαναλάβω το σχόλιο περί “άγνοιας κινδύνου!”