Φλέρυ Νταντωνάκη, ένα “αερικό” στο ελληνικό τραγούδι

Φλέρυ Νταντωνάκη,

ένα “αερικό” στο ελληνικό τραγούδι

γράφει ο Δημήτρης Νάσσης

Η Φλέρυ Νταντωνάκη (πραγματικό όνομα: Ελευθερία Παπαδαντωνάκη)

γεννήθηκε Αθήνα ή Ρέθυμνο, 11 Μαΐου 1937 – απεβίωσε Πειραιάς, 18 Ιουλίου 1998

ήταν Ελληνίδα τραγουδίστρια, γνωστή για τη συνεργασία της με τον Μάνο Χατζιδάκι και την ερμηνεία της στο δίσκο του Ο Μεγάλος Ερωτικός

Γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1937 στην Αθήνα (κατ’ άλλους στην Κρήτη) και από μικρή καταπιάστηκε με τις τέχνες και κυρίως με την υποκριτική, γεγονός που πιθανότατα οφείλεται στο ότι ο πατέρας της ήταν σκηνοθέτης, ηθοποιός και κινηματογραφικός παραγωγός. Με την ενηλικίωσή της πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου σπούδασε ιστορία και φιλολογία ενώ σύντομα ξεκίνησε καριέρα ηθοποιού, συμμετέχοντας σε παραστάσεις στη Νέα Υόρκη. Η ενασχόληση της με το τραγούδι ξεκίνησε μέσα από τυχαίες ευκαιρίες, στις οποίες τραγουδούσε δημοτικά τραγούδια για τους φίλους της. Σταδιακά άρχισε να εμφανίζεται σε μουσικές σκηνές, με ένα ευρύ ρεπερτόριο που περιλάμβανε λαϊκή μουσική της Ελλάδας, της Ισπανίας, αλλά ακόμη και της Βραζιλίας. Το 1965 κυκλοφόρησε ο πρώτος της δίσκος με τίτλο Fleury The isles of Greece (μετάφραση: Φλέρυ, τα νησιά της Ελλάδας), που περιλάμβανε ένα ετερόκλητο ρεπερτόριο από λαϊκά άσματα του Απόστολου Καλδάρα, βραζιλιάνικες μπόσα νόβα και τρία κομμάτια του Μίκη Θεοδωράκη. Την ενορχήστρωση του δίσκου είχε κάνει ο ελληνοαμερικάνός μουσικός σολίστας στο κλαρινέτο και το σαξόφωνο Gus Vali .

Το 1970 γνωρίστηκε με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος ακούγοντας τη φωνή της εντυπωσιάστηκε· ηχογράφησαν στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη μια σειρά από κλασικά ρεμπέτικα των Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη, καθώς και τον Kύκλο του CNS κ.ά. Πολλά χρόνια αργότερα, η ηχογράφηση αυτή κυκλοφόρησε ως δίσκος με τίτλο Η Φλέρυ Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι και αποτελεί την τελευταία δισκογραφική ενασχόληση του Χατζιδάκι με τα ρεμπέτικα τραγούδια. Στο σημείωμά του, στο εξώφυλλο του δίσκου, ο συνθέτης ανάμεσα σε άλλα σημείωσε: “Η Φλέρυ είναι ανεπανάληπτη ακόμα και όταν δοκιμάζει… Της είχα πει πως μια αληθινή τραγουδίστρια περιέχει την τεχνική τελειότητα της Σβάρτσκοπφ και τη γήινη αμεσότητα της Νίνου και η Φλέρυ αποδεικνύει περίτρανα πως είναι μια αληθινή τραγουδίστρια”

Στο μεσοδιάστημα οι δύο καλλιτέχνες συνεργάστηκαν στο δίσκο Ρυθμολογία & Κύκλος του C.N.S.» (1971), (που είχαν ηχογραφηθεί στην Νέα Υόρκη) όπου η Φλέρυ τραγουδά έξι τραγούδια σε επανεκτέλεση μετά τον Γιώργο Μούτσιο (πρώτη εκτέλεση, 1959), σε ποίηση του συνθέτη. Δύο χρόνια πριν την πτώση της Χούντας, ο Μάνος Χατζιδάκις και η Νταντωνάκη επέστρεψαν στην Ελλάδα. Το 1972 αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα της Νταντωνάκη, με πιο σημαντικό γεγονός την έκδοση του δίσκου Ο Μεγάλος Ερωτικός, που περιλαμβάνει μελοποιήσεις αρχαίας και νέας ελληνικής ποίησης με θέμα τον έρωτα. Στην ερμηνεία συμμετείχε και ο Δημήτρης Ψαριανός. Στα τέλη του ιδίου χρόνου η Νταντωνάκη επέστρεψε στο στούντιο με τον Χατζιδάκι για την ηχογράφηση του Καπετάν-Μιχάλη, ενώ λίγο πρίν την ηχογράφηση του Μεγάλου Ερωτικού συμμετείχε και στο δίσκο Δώδεκα τραγούδια του Γιώργου Ποταμιάνου, του Έλληνα εφοπλιστή αλλά και τραγουδοποιού, με τον οποίο τη συνέδεε μεγάλη φιλία από τον καιρό που ήταν στις Η.Π.Α.

Εκεί γύρω στο ‘7Ο η Φλέρυ, μεταξύ Ν.Υόρκης και Αθήνας, συμμετείχε σε μια συναυλία του Ξαρχάκου μαζί με τον Βλάσση Μπονάτσο και ηχογράφησε συνοδεία του Μάνου Χατζιδάκι στο πιάνο 7 από τα 8 τραγούδια του Επιταφιου των Θεοδωράκη Ρίτσου, που μπορείτε να τα βρείτε σκόρπια στο youtube.

Ακολούθησε μια περίοδος ήπιας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Συμμετείχε φιλικά σε κάποιες ταινίες, ενώ γνωρίστηκε με τον συνθέτη Χρήστο Λεοντή. Η συνεργασία τους δεν τελεσφόρησε και η Φλέρυ εισήλθε σε μια περίοδο, για την οποία αργότερα δήλωσε δημόσια πως «χάνεται στα μονοπάτια του μυαλού της», τότε περίπου κυκλοφόρησε και ο δίσκος του Μάνου Χατζιδάκι Γειτονιές του Φεγγαριού, οπου η Φλέρυ συμμετείχε σε κάποια τραγούδια του Χατζιδάκι, σε δεύτερη εκτέλεση με ενορχήστρωση Βασίλη Τενίδη και σε πρώτη εκτέλεση, (πιάνο φωνή) Του Διγενή τα κάστρα σε στίχους Νίκου Γκάτσου.

Επέστρεψε στο προσκήνιο το 1984, ερμηνεύοντας τρία τραγούδια στον πρώτο δίσκο του Ηλία Λιούγκου με τίτλο Νυχτερινή δοκιμασία. Άρχισε τις εμφανίσεις της στους μουσικούς χώρους «Τιπούκειτος», «Καφέ-θέατρο» και στον Πύργο του Απόλλωνα. Συνοδευόμενη από τον πιανίστα Γιάννη (Μπαχ) Σπυρόπουλο, ερμήνευε κομμάτια του Χατζιδάκι, ελληνικά λαϊκά, αλλά και τραγούδια της τζαζ και σόουλ . Το 1985, μια συναυλία στη Ρωμαϊκή Αγορά, στην οποία συμμετείχε και η Δήμητρα Γαλάνη αποτέλεσε μια από τις τελευταίες της εμφανίσεις επί σκηνής. Στο ξεκίνημά της τρομαγμένη από την κοσμοσυρροή εγκατέλειψε το πάλκο, για να επιστρέψει τελικά και να αποθεωθεί για την ερμηνεία της. Η τελευταία της δισκογραφική εμφάνιση ήταν το 1986, όταν τραγούδησε το Τραγούδι της νύχτας στον δίσκο Τσιμεντένια Τρένα του συγκροτήματος «Τερμίτες» (Μαχαιρίτσας – Μιτζέλος). Συμμετείχε στην συναυλία του συγκροτήματος ”Τσιμεντένιο κονσέρτο” στις 27/09/1986 στο θέατρο του Λυκαβηττού και ακολούθησαν κοινές εμφανίσεις στην μπουάτ Ζυγός στην Πλάκα όπου έγινε και η τελευταία της εμφάνιση επί σκηνής.

Όλες οι κυκλοφορίες της Φλέρυ Νταντωνάκη, ακόμα και με διαφορετικά εξώφυλλα στο φωτο άλμπουμ που ακολουθεί

Αποξενωμένη, με την ψυχική της υγεία διαταραγμένη, προσβλήθηκε από καρκίνο. Επί υπουργίας Θάνου Μικρούτσικου, της δόθηκε ένα εφάπαξ ποσό 5.000.000 δραχμών. Πέθανε στις 18 Ιουλίου του 1998, σε μια κλίνη του νοσοκομείου Μεταξά. Το μνήμα της βρίσκεται στο κοιμητήριο της Παιανίας, πλάι σ’ αυτό του Μάνου Χατζιδάκι.

Στα χρόνια που περάσανε, ο μύθος της και η αγάπη του κοινού για αυτή παραμένει σταθερά ανερχόμενη, καθώς την ανακαλύπτουν δύο βιβλία κυκλοφόρησαν για αυτήν από δύο αγαπητούς μυθοπλάστες του ελληνικού τραγουδιού τον δημοσιογράφο Γιώργο Λιάνη και τον μουσικό Γιάννη Σπυρόπουλο και μια ταινία ντοκυμαντέρ μικρού μήκους του Αντώνη Μποσκοΐτη το 2002 “Η τρελή του φεγγαριού”.

Ενδιαφέροντα links, σχετικά με την Νταντωνάκη

3 άρθρα από την LIFO

LIFO1

LIFO2

LIFO3

Από το αρχείο της ΕΡΤ

ΕΡΤ1

ΕΡΤ2

ΕΡΤ3

για το τέλος ένα φωτο άλμπουμ με φωτογραφίες από όλη την καριέρα της και τις συνεργασίες της